Số phận đã khéo trói buộc những thi nhân có một đời sống nội tâm rất đỗi lạ thường, họ nặng nỗi với đời, với người, với vạn vật của tạo hóa… Hàn Mặc Tử là một nhà thơ kiệt xuất của thời kỳ hiện đại, một hiện tượng nổi bật của văn học Việt Nam giữa thời hoàng kim của phong trào thơ mới.

Xin chào tất cả các bạn! Vâng, tôi muốn nói rằng tôi đang đứng trước hội trường Ha Dong Lion. Điều đó có nghĩa là gì? Vâng, có nghĩa là chúng ta đang có mặt tại Đại hội vợ nhà văn lần thứ I. Đây là đại hội hết sức quan trọng, nhằm tổng kết một giai đoạn lịch sử vợ các nhà văn đã dan díu giữ gìn dìu dắt các nhà văn như thế nào, và qua đó, vâng, tất nhiên qua đó đề ra phương hướng hoạt động cho giai đoạn tới.

Anh Cao Xuân Hạo, nhà ngôn ngữ học, bạn tôi từ mấy chục năm nay. Anh vừa là học trò vừa là hàng xóm của triết gia Trần Đức Thảo, trước ngõ Hàng Chuối và sau này ở khu tập thể Kim Liên. Anh kể: Mình đang ngồi dịch sách bỗng ngửi thấy mùi cháy khét. Nhìn sang buồng thầy Thảo, thấy khói tuôn ra ngách cửa. Mình hổt hoảng xô cửa vào. Cả gian buồng mờ mịt khói. Lạ lùng nhất là thấy thầy đang đứng bên cửa sổ, giữa đám khói, hai tay vung vẩy, miệng lẩm bẩm độc thoại, như đang trình bày một vấn đề gì đó với cả đám đông vô hình trước mặt.

Năm 1950, cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp chuyển sang giai đoạn mới, giai đoạn đánh lớn, đánh tập trung. Thấy cán bộ chưa nhận thức đầy đủ tình hình, nhiệm vụ. Bộ Chính trị quyết định triệu tập cán bộ, mở lớp học ngắn ngày. Nội dung lớp học là “Quán triệt tình hình, nhiệm vụ, chống tham ô lãng phí, quan liêu, quân phiệt”.

Giai thoại là những chuyện hay và lạ được truyền tụng trong mọi từng lớp dân gian. Cũng như các truyện cổ tích, phong dao, tục ngữ, giai thoại cũng là sản phẩm văn nghệ tiêu biểu cho tình cảm và nếp sống của một dân tộc. Nhưng có điều khác hơn, giai thoại là những chuyện có thật, nghĩa là xuất phát từ sự thật, từ những nhân vật có tên tuổi và sự kiện rõ ràng. Còn giai thoại văn chương là những chuyện hay, vui, lạ về văn chương, mang tính chất bổ ích trong việc xây dựng và phát triển nền văn học nói riêng và tinh thần dân tộc nói chung.

Mạc Đĩnh Chi thông minh từ nhỏ, lại rất chăm chỉ học hành, có tài ứng đối mau lẹ. Năm 1304, vua Trần Anh Tông mở khoa thi để kén người tài trong bốn cõi. Năm ấy, ông thi đỗ Trạng nguyên với điểm loại ưu. Hôm nhà vua ban cho mũ áo , rất ngạc nhiên thấy Mạc Đĩnh Chi chỉ là một chàng trai có vóc người nhỏ, thấp , tướng mạo xấu xí. Vua Anh Tông có ý không muốn dùng ông. Mạc Đĩnh Chi bực lắm, không nói gì cả, về nhà viết bài phú "Ngọc tỉnh liên " (Cây sen trong giếng, ngọc), ông tự ví mình như một thứ sen thần mọc trong giếng ngọc .

Sau hơn một năm bị tù đày ở Trung Quốc, đến giữa tháng 9 năm 1943 Bác Hồ mới được tha, nhưng chưa được tha hẳn, vì bọn Trung Hoa Quốc dân Ðảng còn giữ lại, danh nghĩa là để làm cố vấn, sự thật là muốn ép Bác làm một số việc có lợi cho chúng.

Năm trước, nhà lý luận Vân Thanh chuẩn bị làm luận án phó tiến sĩ về đề tài “Vấn đề văn học cho thiếu nhi trong văn học Việt Nam”. Trong khi sửa soạn, với tư cách là một nhà văn có nhiều thành tựu viết về thiếu nhi, Tô Hoài thường có dịp trò chuyện với chị.

Sinh thời, nhà văn Nguyễn Tuân - ngoài việc để lại cho hậu thế những kiệt tác văn học, ông còn gửi lại văn đàn món "mồi nhắm" hấp dẫn, đó là những giai thoại vui liên quan đến cách hành xử độc đáo của ông. Tuy nhiên, cùng với thời gian, không ít mẩu giai thoại - mặc dù rất được phổ biến - đã ngày càng bộc lộ những tình tiết bất hợp lý, không thật phù hợp với tính cách của tác giả "Vang bóng một thời" mà những người có điều kiện thân gần với ông đã kịp chỉ ra.

Đồ Nghệ

Phần lớn văn nghệ sĩ lấy tên khai sinh của mình làm bút danh. Thế nhưng số người chọn cho mình một bút danh mang ý nghĩa nào đó cũng không hiếm. Những người từng trải nói rằng, chọn bút danh thế nào cũng được, có thể chọn tên quê, tên con…chứ đừng dại gì mà mang tên người yêu gắn vào, để khi tình yêu tan vỡ thì cái bút danh kia trở nên quá vô duyên. Ai không tin điều này thì hãy hỏi nhà văn Đặng Ái, người một thời là chủ tịch hội văn nghệ Thanh Hoá.