Lời dịch giả Vũ Thế Khôi: Mai, Mồng 9 tháng 5 là Ngày Chiến thắng của nhân dân các dân tộc Xô Viết. Cận ngày này khoảng ba chục năm trước, tôi đọc được truyện ngắn "Mối tình đầu" của nhà văn Bogomolov, chỉ có 3 trang, nhưng vô cùng sâu sắc về mặt lên án sự tàn bạo, vô nhân tính của chiến tranh.

(Đọc trong lễ kỉ niệm 200 năm ngày sinh Pushkin tại Matxcơva do Viện ngôn ngữ Pushkin (Nga) và Hội Khoa học Kỹ thuật, Hội Văn học Nghệ thuật Việt Nam tại Liên bang Nga phối hợp tổ chức, năm 1999)

Trong công viên cũ xưa những toà nhà bệnh viện,
Những ngôi nhà gạch giản đơn...
Tiếc làm sao tôi đã không học cách nguyện cầu,
Cay đắng sao tôi không tin điều kỳ diệu.

Không có cái gì xa lạ với thế giới thơ Tiutchev hơn tư tưởng hay cảm hứng thần thánh hoá con người. Có thể nói, thơ Tiutchev sống bằng cảm quan đau đớn và bất an về thân phận con người: cuộc sống của nó ngắn ngủi và quá mong manh; tâm hồn nó bị xâu xé bởi những lực đối kháng, là trường đấu tranh khốc liệt giữa cái thiện và cái ác, với ưu thế thấy được của cái ác; trí lực của nó hữu hạn, không đủ để cho nó nhận chân và làm chủ thế giới; đức tin ở nó yếu ớt không đủ để nó có thể đinh ninh vào sự cứu rỗi tinh thần và sự sống vĩnh hằng chân phúc trong thế giới của Thượng Đế.

Trong thơ Tiutchev, đặc biệt thơ thời trẻ thấm đượm tinh thần tự nhiên thần (panthéisme), thiên nhiên thường xuyên được cảm thụ như một sinh linh lưỡng diện. Một mặt nó có sự sống, có linh hồn mà con người có thể cảm hội; nó là cái bản thể nhất thống tất cả mà chỉ trong sự hoà hợp và hoà đồng với nó con người hữu tử mới tìm thấy được hạnh phúc cao nhất của mình.

Tiutchev không phô diễn hay minh hoạ một tư tưởng triết học tiên nghiệm, ông sáng tạo một huyền thoại triết lý soi sáng cái tầng sâu kín nhất, tăm tối nhất của sự sống hoàn vũ và con người. Nếu dùng thuật ngữ phương Đông, thì Tiutchev là một thi sĩ huyền học và thơ ông là thơ khải huyền.

Những đoản khúc trữ tình của Tiutchev rất hoành tráng, bất cứ nói về đề tài gì chúng cũng luôn luôn phả vào đấy hơi thở của sự sống toàn thế giới. Tynianov đã gọi không sai phong cách thơ của Tiutchev là “phong cách hoành tráng núp dưới những hình thức nhỏ nhặt”.

LTS: PGS.TS, dịch giả Phạm Vĩnh Cư am hiểu sâu sắc và là chuyên gia hàng đầu về Văn học và Triết học Nga. Bằng những công trình dịch thuật, ông đã đưa bạn đọc Việt Nam tiếp cận tới lý thuyết Thi pháp học của nhà nghiên cứu khoa học nhân văn lỗi lạc Nga Mikhail Bakhtin qua “Lý luận và thi pháp tiểu thuyết”, làm quen với nhà Triết học nổi tiếng Vladimir Soloviev (một Platon của Nga) qua “Siêu lý tình yêu”. Ông cũng là người mở đầu nghiên cứu một cách toàn diện về Ph.Tiutchev, Marina Svetaeva… ,với những khám phá rất riêng, độc đáo và sâu sắc. NBĐ xin giới thiệu công trình nghiên cứu của ông về Tiutchev, nhà thơ Nga lỗi lạc mà bạn đọc Việt Nam chưa được biết nhiều

Lời giới thiệu của Nhà nghiên cứu Văn học Nga Đào Tuấn Ảnh: Thật thiếu tế nhị nếu cứ một hai muốn biết lí do Hội nhà văn, thay vì tổ chức hội thảo nhân kỉ niệm 150 năm ngày sinh M. Gorki, chỉ tổ chức một tọa đàm nho nhỏ. Cuộc đó diễn ra theo đúng tinh thần cúng giỗ truyền thống.

M. Gorki là nhà văn lớn, có uy tín cả trong nước Nga lẫn quốc tế. Ông kế thừa truyền thống lí tính chủ nghĩa của văn học Nga thế kỉ XIX, người thẳng thắn thể hiện quan điểm chính trị xa hội của mình