Tôi và Vũ Xuân Hương cùng học lớp Tiếng Nga ở ĐH Ngoại ngữ Thanh Xuân Hà Nội, cùng một lớp dự bị ở trường ĐHTH Lomonoxov (MGU), cùng một lớp ở Học viện Văn học Gorki (Matxcơva), ăn cùng mâm, ở cùng phòng nhiều năm, nhưng hiểu về Hương không nhiều lắm. Bởi những năm ấy Hương đang đổ vỡ về Hạnh phúc, nhìn đời bằng con mắt yếm thế và khép kín lòng mình.
Nhà thơ Vũ Xuân Hương
Suốt những năm học ở Nga, Hương luôn sống trong cô độc. Những ẩn ức bị đè nén trong Hương bật ra thành những bức tranh về thiên nhiên Nga với những gam màu sẫm tối. Một chiều mùa Đông năm 1990, lạnh gần âm 30 độ, Hương ném tất cả tranh vẽ của mình qua cửa sổ, bạn bè phải lội tuyết đi gom nhặt về cất giữ.
Tranh của Hương tôi được xem nhiều, nhưng chỉ có một lần duy nhất Hương cho tôi xem sổ tay thơ - một tập thơ khá dày dặn. Hình như trong khổ đau, Hương viết hay hơn. Mãi đến khi chuẩn bị bước lên máy bay về nước, Hương mới xé sổ tay đưa cho tôi mấy bài thơ làm kỷ niệm.
Cuối năm 2000, tôi gặp lại Hương ở Sài Gòn. Anh tặng tôi tập thơ mới: “Sông trưa”. Tôi mừng cho bạn giờ đây không còn tâm trạng cô độc như xưa nữa. Bài thơ “ Ba tiếng gõ “ mở đầu tập thơ như một Tuyên ngôn mới của anh về Nghệ thuật:
Giờ thơ tôi xốc lên vai hành lý
Tôi rung chuông gõ cửa mỗi căn phòng
Dầu ai đấy rộng lòng hay khép cửa
Cây bút vẫn chân tình ba tiếng gõ thong dong
Và giờ đây, chúng tôi cùng bạn đọc mở rộng cửa để đáp lại Tiếng Gõ của Thơ anh.
Matxcơva ngày 21- 06 - 2002
Châu Hồng Thuỷ
Sonnet
Anh chợt nghĩ “nếu ngày mai anh chết”...
Đâu phải nhân vật anh hùng trong cuốn truyện Cu Ba!
Anh - kẻ bình thường, do rủi ro, bệnh tật,
Dường sẽ chết âm thầm như ngủ góc trời xa.
Sẽ chả có thân nhân bên cạnh khóc,
Chả có viếng thăm bạn hữu xa gần,
Chả có tò te chiếc kèn báo bợ
Nấm mộ tàn không có một dòng tên.
Lặng lẽ nhận bao món quà bất hạnh
Cuộc đời này hào phóng tặng liên miên
Dẫu Địa ngục, Thiên đàng, anh mang theo tất cả
Y hệt gã buôn hàng quốc cấm vượt biên.
Nếu con người có gì cần sở hữu
Anh có chăng là nỗi đau quá sức một đời người.
Sân trường Viết văn Gorki mùa đông
Bao người đã bước vào sân
Dấu chân mặt đất đông dần cuộc chơi
Biết sau còn được mấy người
Bạn cùng ông lão một thời quét sân? *
Matxcơva 17-1- 1993
*A. Platonov, nhà văn Nga lỗi lạc thế kỷ 20, có thời phải làm người quét sân ở Trường Viết văn Gorki.
Gặp lá rụng bên đường
Từ vuông quốc xanh cao, vời khoáng đãng
Thoắt nằm im trên mặt đất đau buồn.
Khi một mảnh tâm hồn cây đã rớt
Đâu nữa màu thanh sạch, dẫu mưa tuôn? !
Bệnh viện Nga vãn cảnh hè
Ba năm sức kiệt, nay nằm viện
Chiều dạo vườn cây, rải bóng xiêu
Se se nắng ấp vành tai lạnh
Nghễnh ngãng, lười nghe tiếng dế chiều.
Matxcơva 08-1993.
Không đề IV
Và trắng ngần, tuyết đã bắt đầu phơi,
Cây đã bắt đầu đen vết loạn bầm mực tus *
Anh đã bắt đầu quên những giận hờn, oan ức,
Những ganh ghét đua tranh vặt vãnh xứ tục trần.
Tất cả sẽ dần qua. Những ồn ào xáo trộn
Sẽ chìm yên về dĩ vãng - lòng hồ.
Đến cả những tinh cầu : thay nhau vèo táo rụng,
Trước vĩnh hằng, trường thọ mỗi hư vô.
* Tus: Loại mực bền màu, dùng kẻ vẽ.
Ngày mồng Năm tháng Năm ở Mat*
Đã ì ầm tiếng sấm
Đã lào rào cơn mưa
Đã hửng nồng vạt nắng
Hiện sắc trời xanh trưa…
Đã đến rồi ư hạ?
Ta vẫn còn ôn thi-
Bạc đầu vì khoa cử
Mà không nên nỗi gì!
Ta chỉ muốn bỏ bê
Lang thang chơi và vẽ…
Thiên nhiên rờn xanh lá
Mình như tên tù già!
Nhớ quá tục quê xa:
Mùng năm giết sâu bọ,
Nhớ trái mận trái mơ
Nhớ bát chè xôi đậu ;
Những kỷ niệm ấm nồng
Lòng quạnh dâng nhức nhối…
Có một người đứng tuổi
Khóc trước màu xanh Nga!
Moskva,5-6-1992
Chú thích:Mát - Cách gọi tắt “Matxcơva” của người Việt ở Nga.
Biển vẫn sóng
Biển vẫn sóng dù lúc to lúc nhỏ
Lúc giận dữ chồm lên, khi thủ thỉ êm lành
Anh cũng vậy, dù khi vui hớn hở
Hay lặng lẽ đau buồn, anh vẫn hướng về em !
Hướng về em liên hồi thương nhớ vỗ
Dẫu ngày tháng phôi phai bao biến động ngoài đời
Trong tiềm thức u huyền sâu đáy bể
Mảnh tâm hồn trôi nổi giữa mù khơi
Dù xa lắc xa lơ giữa hai bờ lục địa
Dù em có quên anh cho nước lợ lòng mình
Dù thân xác anh đây tới ngày không có nữa
Em cứ nhìn: Biển- vẫn sóng triền miên…
* Chú thích: Vũ Xuân Hương hiện là Trưởng Ban biên tập Tạp chí Tài Hoa Trẻ
