Williams bước vào văn phòng ông chủ trẻ tuổi của mình, một chủ nhà xuất bản đẹp trai và ăn mặc bảnh bao nhất trong số các chủ nhà xuất bản lớn ở Londres:

- Thưa ông… đây là một tác phẩm mới. Không biết tôi có lầm hay không, chớ quyển tiểu thuyết này sẽ nổ như sấm sét trong nền văn học của chúng ta. Từ lâu lắm rồi, tôi chưa bao giờ đọc được một quyển sống động như vầy. Hồi tối, tôi phải đọc một hơi đến hết mới ngủ được.

Có vẻ nghi ngờ nhận xét của người chuyên tuyển chọn bản thảo già nua và trung thành của mình, thanh niên thanh tú, tóc vàng, George Smith nhìn chồng bản thảo dầy cộm mà Williams vừa trao qua, quyển tiểu thuyết nhan đề “Jane Eyre”, với cái tên tác giả lạ hoắc Currer Bell, do mục sư Brontë ở Harworth, Yorshire gởi gắm:

- Lại thêm một anh chàng nào đó ở tỉnh lẻ giết thì giờ bằng ngòi viết và tưởng mình có tài viết văn, ông uể oải nói. Hời hợt, ông lật trang đầu bản thảo nhìn qua. Rồi như Williams, ông không rời mắt được khỏi những trang nối tiếp nhau.

Đó là câu chuyện của cô con gái một mục sư sống trong một ký ‎‎ túc xá giống như nhà ngục, rồi bị những gia đình giàu có mướn cô kèm trẻ khinh bạc, chót hết, cô tha thiết yêu một người có vợ và bà vợ là một kẻ nghiện rượu…

- Quả là một tác phẩm tuyệt hay

Xuất bản ngày 16-10-1847, “Jane Eyre” gây chân động trong giới văn Anh quốc, làm đề tài cho những cuộc tranh luận giữa các nhà phê bình văn học. Người ta tìm biết xem tác giả được bao nhiêu tuổi, xấu đẹp thế nào. Nhưng nhà văn mới ra lò ký ‎ tên Currer Bell thật bí mật, chẳng thèm đến Londres khi quyển sách phát hành.

Câu chuyện lại sôi nổi hơn vì cũng trong tháng 10 năm ấy một nhà xuất bản đối nghịch với George Smith là Newby đưa ra một lượt hai quyển tiểu thuyết: “Agnès Grey” ký tên Acton Bell và “Les Hauts de Hurlevent” (Đỉnh gió hú), tràn ngập một thứ tình yêu điên loạn làm mờ cả những nhân vật nhân vật của “Jane Eyre”, ký tên Ellis Brontë. Nhân vật chánh của “Đỉnh gió hú” là Heathcliff, một thanh niên ngông cuồng, say nhừ tử thường xuyên, phóng ngựa trên những bãi đồng hoang, chàng trai trẻ tuổi đồi trụy, thác loạn và phi thường ấy làm say mê tất cả phụ nữ Anh quốc thời đó.

George Smith giận điên người, viết ngay cho Currer Bell rằng ông xem việc ký‎ những biệt hiệu gần giống nhau như vậy là không thành thật và vi phạm hợp đồng.

Currer Bell phải đến Londres giải thích.

G. Smith hết sức ngạc nhiên khi biết tác giả của quyển tiểu thuyết đầy nam tính kia lại là một cô gái chưa chồng, tên thật là Charlotte Brontë. Ông ta càng ngạc nhiên hơn nữa khi Charlotte thú thật rằng tác giả quyển “Agnès Grey” ký Acton Bell là Anne Brontë, và tác giả “Đỉnh Gió Hú” lấy Ellis Bell tức là Emily Brontë, cả hai là em ruột nàng, và cũng là chưa có chồng.

Đối với George Smith cũng như đối với toàn thể đọc giả Anh quốc, đó là chuyện lạ văn chương từ bao nhiêu thế kỷ nay. Nhất là “Jane Eyre” và “Đỉnh Gió hú”, hai tác phẩm sôi bỏng những nhiệt tình rất nam tính ấy lại là sản phẩm của hai cô gái trinh nguyên ở tỉnh lẻ

Mục sư Brontë góa vợ, cùng ở với 6 con, một trai 5 gái, giữa một nơi hoang vắng đấy đá sỏi và cây bruyère, gió hú suốt đêm.

Ba cô gái: Charlotte sanh năm 1816, Emily sanh năm 1818 và Anne 1820, bị cha không ngó ngàng gì tới, sống một đời sống buồn chán. Mục sư chỉ lo cho người con trai là Patrick Branwell Brontë mà ông cho rằng sau này sẽ làm vẻ vang cả họ. Ông không lầm! Patrick say mềm ngày đêm, nhưng lại trở thành bất tử dưới cái tên Heathcliff, nhân vật của “Đỉnh gió hú” mà tác giả là em gái chàng, Emily Brontë. Patrick cũng là người đàn ông duy nhất mà Emily Brontë tiếp xúc và quan sát.

Hai người chị trong số 5 cô gái, chết hồi mới lên 12 và 10 tuổi.

Năm Charlotte 26 và Emily 24, hai cô gái được cha đưa tới Bruxelles (Bỉ), vào ký túc xá của bà Heger. Nơi đây, Charlotte đã yêu ông thầy Pháp văn là ông Heger, chồng bà hiệu trưởng, đã có 4 con và sắp có đứa thứ 5, chỉ vì Heger yêu thơ một cách say đắm. Nhưng rồi mối tình ngang trái ấy không đi tới đâu và hai cô trở về Haworth chôn vùi cuộc đời nơi chốn hoang dã.

Đêm đêm Charlotte thao thức vì nhớ Bruxelles, Emily thương yêu và săn sóc người anh say sưa, đồi trụy mà cũng là người đàn ông duy nhất mà hình ảnh hiện dưới ngòi bút của nang qua nhân vật sống động Heathcliff, đã làm tan nát quả tim một cô gái đẹp tưởng tượng Cathie.

Ngay lúc “Đỉnh gió hú” sắp xuất hiện trên văn đàn thì Brawell say mèm ngã gục trên đồng hoang. Được đưa về nhà, chàng nói xàm, hét lên rằng cua và chuột bò lên mình chàng.

- Emily! Emily! Xin lỗi em, Branwell thì thầm rồi lặng lẽ đi vào cõi hư vô.

Chôn anh xong, Emily biết đời mình sắp dứt với bịnh lao như chị và em mình, giữa lúc “Đỉnh gió hú” gây sôi nổi trên văn đàn. Cuối năm 1848, nàng tắt thở sau khi té xuống nền đá trong nhà.

Anne vừa xong quyển tiểu thuyết thứ hai. Tiền bạc đến như nước. Cả Anh quốc đã biết “ba chị em Brontë”, nhưng Charlotte và em không còn đủ hơi sức để hưởng giàu sang và danh vọng nữa. Anne mất vài tuần sau đó.

Tuy nhiên trong sáu năm còn lại, Charlotte cố hoạt động, tiếp xúc với các nhà văn, các nhà xuất bản ở Londres quen biết với nhà văn nổi tiếng Thackeray mà người ta đồn là họ yêu nhau, thân thiện với nhà xuất bản George Smith, từ chối tình yêu của người tuyển truyện Taylor của Smith, làm Taylor thất vọng đi Ấn Độ. Nàng viết thêm truyện “Villette”, và trong cô đơn, nhận lời cầu hôn của một mục sư Nicholls Bell, người mà ba chị em đã mượn tên “Bell” để ký lúc đầu.

Đám cưới được ít tháng, Charlotte mang thai và vừa cảm thấy chút ít hạnh phúc thì bịnh lao trở nặng. Nàng chết lúc được 39 tuổi.

Chị em nhà Brontë, nhất là Emily và Charlotte là những tiểu thuyết gia được đọc nhiều nhất khắp thế giới, ngang hàng với Tolstoi, Doltoievski. Quyển “Đỉnh gió hú” được dịch ra đủ thứ tiếng, “Jane Eyre” cũng thế.

Không ai tưởng tượng được những quyển tiểu thuyết sôi động như vậy lại do những cô gái chưa biết ái tình là gì viết ra.

Đỗ Thiên Thư st (bút hiệu của Dịch giả Vũ Anh Tuấn)