Phần 1: Hồi mình sang Nga, thành phố Novosibirsk - lớn thứ 3 nước Nga (sau Moscow và Saint - Peterburg) lèo tèo chỉ có khoảng hơn chục sinh viên Việt Nam, chủ yếu ở hai trường: Trường Trắc địa và trường Điện. Trường Điện có 3 chú, ngày nghỉ hay sang trường mình chơi, tụi mình hay đùa là mấy thằng trường Điên sang. Mầy thằng này sang có gì nó chén sạch. "Ăn như Điên". Mình hỏi sao chúng mày ăn lắm thế, tụi nó trả lời:" trường chỉ có 3 thằng người Việt, buồn quá ăn không vô. Sang đây vui quá ăn được nhiều". Từ đó mỗi lần tụi nó sang, sợ tụi nó....vui quá nên anh em giấu bớt đồ ăn đi. Sang được một năm thì Anh trưởng đoàn Lưu học sinh ở Novosibirsk triệu tập Đại hội bất thường bầu lại Trưởng đoàn. Mình còn nhớ đó là một buổi chiều mùa hè đẹp trời. Anh Trưởng đoàn sơ qua tiểu sử của 2 ứng cử viên:

1/ Đồng chí Thuannovo Tran: Lý lịch cơ bản. quan hệ quốc tế tốt hay giải bài cho các bạn: Lào, Mông cổ, Đức... và đặc biệt là các nữ sinh viên Nga. Tham gia văn nghệ văn gừng của trường tích cực. Đoạt giải 7/7 Olimpic bóng bàn của trường...Chịu lạnh tốt (Mình nhớ là có một cô sang học được một năm, chịu lạnh không n ổi, sau phải chuyển về Odesa gần biển ấm hơn). Ăn uống giản dị: bánh mì với bắp cải muối. Thành phố chúng ta có sinh viên Nam, Bắc. Đồng chí là người miền Trung rất dễ có tiếng nói chung.v.v.. nói chung là như cơ cấu sẵn vậy.

2/ Đồng chí K, tay này là nhà khoa học sang làm thực tập sinh ở Thành phố Khoa học của Nga, còn gọi là thành phố của những Viện sĩ (Akadem Gorodoc) cách khoảng 40-50 km từ trường mình. Đồng chí này hay ngủ ngày - cày đêm, không hòa đồng (vì khoảng cách xa quá, thời gian đâu mà giao lưu với sinh viên trên này). Hôm sau xuống chơi, mình có hỏi là sao hôm đó anh không tham dự Đại hội. Chả vừa ngáp vừa trả lời' ai ngủ cho tao, mà làm Trưởng đoàn có phụ cấp thêm rup (tiền Nga) nào không" . Mình nghĩ tay này.. có họp chưa chắc trúng cử, về sau tay này sang Pháp làm nhà khoa học lớn ở bên đó.

Một góc thành phố Novosibirsk

Theo thể lệ bầu cử, ứng cử viên nào quá 15 phút từ lúc khai mạc sẽ bị loại. Tay kia không tham dự nên mình trúng cử chức Trưởng đoàn với số phiếu 100%. Mình phát biểu cảm ơn Anh Trưởng đoàn (À quên Cựu trưởng đoàn) đã quan tâm đến thế hệ trẻ. Chị thư ký Đại hội làm cái công văn gửi lên các chú Sứ (người Việt ở Nga hay gọi các bác làm ở Đại Sứ quan như vậy) thông báo đã có Tân trưởng đoàn mới, đề nghị Sứ quán chấp thuận. Đại hội kết thúc với món cháo l òng. Anh Cựu trưởng đoàn qu ả là chu đáo, sáng đó đã phân công mấy ch ị ra chơ mua l òng. Ở Nga người ta không ăn lòng, dân Việt mình cứ bảo mua về cho ...con cún. Tối đó mình điện về nhà, báo tin, các cụ ở nhà vui lắm; vậy là từ nay họ nhà ta đã có người làm quan, cả họ...được nhờ.

Sáng hôm sau là một rừng hoa và điện chúc mừng Trưởng đoàn 19 tuổi - trẻ nhất nước Nga, lại là Trưởng đoàn của một thành phố lớn. Doanh nhân thì cũng muốn làm quen để có gì nhờ vả nếu có chuyện lôi thôi ở địa phương, các cô nữ sang hợp tác lao động thì viết thư bày tỏ lòng ngưỡng mộ. Nhiều nhất là điện mừng của các trưởng đoàn từ các vùng, thành phố khác. Mình còn nhớ là có một bức điện khá đặc biệt:

- Trưởng đoàn Lưu học sinh thành phố X - Vùng Bắc Cực vĩ độ 80 độ Bắc: Ông chúc cháu Tân trưởng đoàn trẻ nhất nước Nga...

Về sau tại Đại hội các Trưởng đoàn tại Nga mình mới có cơ hội gặp Cụ này. Cụ hồi đó gần 60, vốn là Giám đốc Viện dưỡng lão, trước khi về hưu cho sang làm cái đề tài khoa học: " Các giải pháp nâng cao thể tr ạng, tuổi thọ của người cao tuổi ở điếu kiện giá lạnh - 40 độ C"

Phần 2

Năm ngoái tại chương trình "Ký ức nước Nga" tại Sài Gòn (MC Thanh Bạch vốn cũng học ở Nga về dẫn chương trình, mình dẫn chứng cụ thể bởi vì một số bạn cứ cho rằng mình viết...bịa) hai ông cháu gặp lại nhau.

Sau hơn 20 năm gặp lại, gần 90 tuổi mà Cụ trông có phần phong độ hơn xưa. Gặp nhau tay bắt mặt mừng, cụ kể:" Về nước thì cũng đến tuổi về hưu. Gặp lúc đất nước mở cửa, hội nhập kinh tế, Cụ lập cái nhà dưỡng lão tư, làm ăn khấm khá lắm (Bởi kinh tế thị trường, con cái bận kinh doanh, gửi bố mẹ vào nhà dưỡng lão là tiện nhất). Vừa rồi mới mở thêm Chi nhánh mới ở phố đi bộ Nguyễn Huệ - Sài Gòn, chiều chiều cho các cụ đi dạo cho nó tiện". Mình hỏi thế kiến thức Cụ học tập được ở Nga của cái đề tài khoa học:"Các giải pháp nâng cao thể trạng, tuổi thọ của người cao tuổi ở điều kiện giá lạnh - 40 độ C" Cụ có áp dụng được không? Cụ trả lời:

- Áp dụng tốt, cái gì học ở bên Nga, về Việt Nam cứ làm ngược lại là cực kỳ hiệu quả, bởi nhiệt độ Việt Nam + 40 độ C.

Mình chúc mừng Cụ bởi vì nhiều người học ở Nga về , bằng cấp xếp xó hoặc làm trái ngành như Phạm Nhật Vượng học Mỏ Địa chất thì phải chuyển sang làm du lịch (Vinpearl land Nha Trang, Phú quốc). Hay như Tiến sĩ Vật lý hạt nhân Nguyễn Đăng Quang thì sản xuất nước mắm Chinsu. Chia tay mà hai ông cháu quyến luyến mãi. Cụ còn hứa cho mình một suất miễn phí ở Nhà Dưỡng lão, khi nào thích thì đến ở.

Lan man thế đủ rồi, bây giờ đi vào nội dung chính là cái chức Trưởng đoàn của mình. Cả một núi công việc ngay lập tức ập xuống. Đưa đoàn sinh viên xuống nông trang giúp các nông trang viên thu hoạch bắp cải, khoai tây, vắt sữa bò. Có bà chị khóa trên tay xách xô sữa đến gặp mình hỏi: Mấy đứa sinh viên Đức, Mông Cổ nó vắt quen hay sao mà đứa nào cũng vắt được 6,7 lít, chị vắt mãi chỉ được có 1 lít thôi... Mình nhìn lại hóa ra là con bò ...đực, chị vắt vậy là quá tốt.Thằng em khóa sau mới sang, ở Việt Nam ăn uống thế nào bụng đ ầy giun, qua Nga ngày trước ngày sau bệnh viện bắt nhốt lại để xổ giun. Được mấy bữa bệnh viện báo tin thằng này nó tuyệt thực. Hớt ha hớt hải chạy sang nghe nó than khóc đồ ăn Nga không hợp, mình phải cơm đùm cơm nắm chăm nuôi nó, đến khi xổ sạch giun, cho về hòa nhập với cộng đồng mới thôi. Có buổi tối đang êm ái nằm xem tivi, cô bé ở phòng bên nhớ nhà chạy sang gõ cửa phòng:

- Anh ơi! tháp tùng em ra Bưu điện (hồi đó hệ thống liên lạc của Nga cực lạc hậu), em gọi điện về nhà cho mẹ, đi một mình em sợ ma Nga lắm" .

Mình bảo:

- Ma Nga không sợ, chỉ sợ Mafia du côn Nga thôi.

Cô bé nghe nói chần chừ tính không đi nữa, mình bảo:

- Hồi ở Việt Nam, anh có thọ giáo võ sư nổi tiếng ở Huế, lên đến đai cao nhất: đai da cam.

Cô ấy hỏi : - Đai da cam là sao?.

Mình bảo em có nghe bài hát :" Chất độc màu da cam" không?, đòn của người mang đai da cam rất độc, tây ta gì trúng đòn đều gục hêt.

Cô bé nghe vậy, an tâm cho mình tháp tùng ra bưu điện. Lại khăn áo lên đường giữa lúc bão tuyết - 30, 40 độ C. Lúc đi về gặp mấy thằng tây say rượu, cô bé bảo: "Anh ra đòn da cam đi" mình bảo:" Thôi chết rồi!. Lúc sang Nga anh quên mất không mang cái đai ấy sang đây. Thôi bây giờ anh em ta .....chạy. Cứ cố gắng bám sát anh là được...". Cuối cùng cũng về đến Op (Ký  túc xá) an toàn...

Theo bản tác giả gửi NBĐ

Còn tiếp